​Đờn ca tài tử (ĐCTT) là một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo ra đời vào cuối thế kỷ XIX ở Nam bộ bắt nguồn từ nhạc lễ, nhã nhạc cung đình Huế và dân ca Nam bộ, mang dấu ấn của thời cha ông ta mở cõi đất phương Nam. Trải qua hơn 100 năm định hình và phát triển, di sản ĐCTT được nhiều thế hệ nghệ nhân dày công vun đắp, sáng tạo ra nhiều trình thức hòa tấu, nhiều dạng thức sinh hoạt, sáng tác và cải biên hàng trăm làn điệu, biên soạn nhiều lời ca mới thấm đậm tình người, tình đất phương Nam… Tất cả góp phần giúp cho loại hình nghệ thuật đặc sắc này khẳng định vị thế và sức lan tỏa trong đời sống cộng đồng. Đặc biệt vào ngày 05/12/2013, nghệ thuật ĐCTT Nam bộ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Điều này cho thấy, thế giới đánh giá cao loại hình âm nhạc này, chứng tỏ sức sống văn hóa truyền thống của Việt Nam trong dòng chảy giao lưu văn hóa với thế giới. Từ khi được UNESCO công nhận ĐCTT là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, các ngành, các cấp từ trung ương đến địa phương đã triển khai các hoạt động bảo vệ, gìn giữ và phát huy nghệ thuật này với nhiều hoạt động thiết thực, nhằm khẳng định sức sống văn hóa truyền thống của Việt Nam trong dòng chảy giao lưu văn hóa với thế giới.

Tại Cẩm Mỹ:  Mặc dù không phải là cái nôi của ĐCTT,  cũng không phải là nơi hội tụ nhiều tài tử đờn, tài tử ca có nghề đến từ các tỉnh miền Tây; song với sự quan tâm của lãnh đạo huyện, ngành Văn hóa địa phương đã tạo môi trường tốt cho phong trào ĐCTT duy trì, phát huy thông qua các hoạt động thiết thực trên cơ sở đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Trong đó, trọng tâm triển khai Quyết định số 262/QĐ-UBND ngày 20/01/2017 của UBND tỉnh Đồng Nai, về đề án bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; được cụ thể hóa bằng  việc ban hành,  triển khai Kế hoạch số 268/KH-UBND ngày 17/12/2021 của UBND huyện Cẩm Mỹ, về bảo tồn và phát huy giá trị Văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ trong giai đoạn hiện nay, tầm nhìn đến năm 2030;  Kế hoạch số 282/KH-UBND ngày 31/12/2021 của UBND huyện Cẩm Mỹ, về điều chỉnh việc bảo tồn và phát huy giá trị Văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ trong giai đoạn hiện nay, tầm nhìn đến năm 2030…). Qua thời gian tích cực triển khai thực hiện Đề án, nhìn chung phong trào Đờn ca tài tử đã có bước phát triển. Từ năm 2017 đến nay, các xã đã thành lập các câu lạc bộ Đờn ca tài tử được tổ chức và hoạt động trên cơ sở tự nguyện, dân chủ, tự quản, tự trang trải kinh phí hoạt động cộng thêm sự hỗ trợ một phần kinh phí từ Đề án. Bên cạnh các hoạt động của các Câu lạc bộ được thành lập theo quy định còn có các đội, nhóm, cá nhân cùng sở thích loại hình này tập hợp sinh hoạt với nhau vào các dịp lễ, tết, sự kiện chính trị quan trọng của địa phương. Sự ra đời các CLB, đội- nhóm đờn ca tài tử và việc từng bước mở rộng hoạt động, phạm vi giao lưu  của các câu lạc bộ đờn ca tài tử, các đội, nhóm yêu thích đờn ca tài tử trên địa bàn huyện, không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và thưởng thức văn hóa - nghệ thuật của người dân địa phương, mà còn góp phần gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể. Ngoài ra, hàng năm, ngành văn hóa duy trì tổ chức Liên hoan Đờn ca tài tử giữa các Câu lạc bộ trong huyện, tham gia các cuộc thi cấp tỉnh nhằm giữ gìn, tôn vinh, phát huy loại hình nghệ thuật truyền thống, góp phần tích cực vào việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, từng bước nâng cao giá trị của Nghệ thuật Đờn ca tài tử gắn với nét sinh hoạt ở cộng đồng dân cư, những kết quả triển khai đã bước đầu lan tỏa phong trào ĐCTT tạo tiền đề để duy trì, phát triển ĐCTT tại địa phương.

Trung tâm VH,TT&TT huyện tổ chức Giao lưu ĐCTT huyện năm 2025

* Hoạt động duy trì, bảo tồn Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ:

- Tuyên truyền, quảng bá Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ: Căn cứ Văn bản số 3635/BVHTTDL-DSVH ngày 13/10/2014 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, về việc triển khai Chương trình hành động Quốc gia bảo vệ Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ; Quyết định số 262/QĐ-UBND ngày 20/02/2017 của UBND tỉnh Đồng Nai; văn bản số 325/SVHTTDL-VH ngày 06/3/2017 của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Ngành Văn hóa  địa phương hướng dẫn các cơ quan, đơn vị triển khai thực hiện tuyên truyền việc bảo tồn, phát huy giá trị Nghệ thuật Đờn ca Tài tử Nam bộ bằng các hình thức tuyên truyền thông tin lưu động, cổ động trực quan, băng rôn, áp phích, gắn với việc tuyên truyền các nhiệm vụ chính trị bằng các hình thức triển tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh huyện, xã; tuyên truyền lưu động, cổ động trực quan; tuyên truyền qua các trang Fanpage, zalo; Trang TTĐT huyện …

- Duy trì, phát triển các đội, nhóm, câu lạc bộ ĐCTT: Hằng năm, ngành Văn hóa huyện phối hợp với các cơ quan đơn vị liên quan đều triển khai thực hiện tốt công tác thống kê, kiểm kê di sản trên địa bàn theo yêu cầu của cấp trên. Sau khi được văn bản yêu cầu của Phòng VH&TT, hầu hết UBND các xã, thị trấn đã triển khai chỉ đạo bộ phận chuyên môn thực hiện báo cáo gửi về Phòng Văn hóa và Thông tin theo đúng thời hạn yêu cầu, đề cương hướng dẫn vể rà soát, thống kê Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn huyện. Trên cơ sở triển khai thực hiện việc rà soát, thống kê, kiểm kê cũng như nắm bắt thực tế tình hình hoạt động của CLB đờn ca tài tử trên địa bàn huyện hàng năm thì hiện nay trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ có 04 câu lạc bộ gồm: Câu lạc bộ Đờn ca tài tử xã Nhân Nghĩa, câu lạc bộ Đờn ca tài tử xã Xuân Mỹ, câu lạc bộ Đờn ca tài tử xã Xuân Quế và câu lạc bộ Đờn ca tài tử xã Xuân Bảo, còn lại là các đội, nhóm yêu thích Đờn ca tài tử tự tập hợp và sinh hoạt. Toàn huyện hiện nòng cốt phong trào Đờn ca tài tử có 25 người tham gia (13 nam, 12 nữ), trong đó có 02 nghệ nhân đờn, 19 nghệ nhân ca, 04 nghệ nhân vừa đờn vừa ca (01 người chỉ đờn được ca cổ). Các Câu lạc bộ trên, được duy trì hoạt động theo đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị Nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đến năm 2020, định hướng đến năm 2030” theo Quyết định 262/QĐ-UBND ngày 20/01/2017.

(Giao lưu CLB Đờn ca Tài tử ấp Cẩm Sơn, xã Xuân Mỹ năm 2022)

(Giao lưu CLB Đờn ca Tài tử ấp Láng Lớn, xã Xuân Mỹ năm 2023)

- Đẩy mạnh hoạt động ĐCTT tại các thiết chế văn hóa thể thao cơ sở:  Đờn ca tài tử xuất hiện với tần suất ngày càng nhiều trong các hoạt động đời sống văn hóa tại các thiết chế văn hóa thể thao cơ sở. Số đội, nhóm, CLB Đờn ca tài tử tham gia sinh hoạt, các buổi biểu diễn các tiết mục văn nghệ quần chúng hoặc tổ chức giải Liên hoan, giao lưu Đờn ca tài tử tại Trung tâm VHTT-HTCĐ cấp xã nhân các ngày lễ kỷ niệm hoặc phục vụ sự kiện chính trị địa phương đã được duy trì, tổ chức thường niên theo định kỳ hàng năm. Trong đó, huyện tổ chức luân phiên việc Liên hoan Đờn ca tài tử tại 05 điểm thuộc Trung tâm VHTT-HTCĐ các xã Xuân Mỹ, Nhân Nghĩa, Xuân Quế, Bảo Bình, Xuân Bảo. Tại các nhà văn hóa ấp, các CLB được lồng ghép sinh hoạt theo chương trình của nhà văn hóa – khu thể thao ấp về thực hiện theo các yêu cầu của chỉ tiêu 2.8 thuộc bộ tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu và tiêu chí số 3 thuộc bộ tiêu chí khu dân cư kiểu mẫu. Đối với Trung tâm VHTT-HTCĐ các xã: Việc tổ chức sinh hoạt CLB Đờn ca tài tử Nam bộ được kết hợp với kế hoạch, chương trình công tác của các Trung tâm VHTT-HTCĐ các xã, trong đó các  xã Xuân Mỹ, Xuân Quế, Bảo Bình được duy trì hàng tháng, CLB tổ chức sinh hoạt 01 lần vào các ngày âm lịch (tùy theo xã). Những lần sinh hoạt các thành viên trong CLB tập dợt những bài vắn, những bài vọng cổ có nội dung ca ngợi Quê hương, Đất nước con người Việt Nam… Các hoạt động này, được tổ chức thường xuyên và cũng được chính quyền địa phương và nhân dân đến xem, giao lưu, cổ vũ rất nhiệt tình.

- Gắn kết việc bảo tồn và phát huy giá trị Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội: Với đặc điểm là địa phương có nền văn hóa truyền thống đặc sắc với 22 dân tộc anh em sinh sống, ngành văn hóa  địa phương đã tham mưu UBND huyện triển khai công tác giữ gìn, phát huy và quảng bá Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ. Đặc biệt chú trọng công tác định hướng các hoạt động sáng tác, biểu diễn, diễn xướng theo phương châm bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp, đồng thời phê phán những tập tục lạc hậu, các hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Căn cứ chức năng nhiệm vụ được giao; đồng thời nhằm cụ thể hóa các chỉ đạo của Huyện ủy về bảo tồn, phát triển di sản văn hóa phi vật thể, những năm qua UBND huyện xây dựng kế hoạch, chương trình công tác về văn hóa, di sản; đồng thời triển khai xây dựng kế hoạch, chương trình công tác chuyên ngành theo giai đoạn và hàng năm  theo chỉ tiêu kế hoạch trên giao; giao ngành Văn hóa tăng cường công tác quản lý nhà nước về tổ chức, hoạt động Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ gắn với tổ chức và quản lý các hoạt động văn hóa cơ sở tại địa phương. Hoạt động ĐCTT đã tương đối ổn định, đi vào nề nếp chấp hành đúng định hướng, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Ngành  Văn hóa tham mưu, tổ chức Giao lưu Đờn ca tài tử cấp huyện mang tính định kỳ 01 năm/lần để tập hợp, tạo sân chơi cho các CLB đờn ca tài tử trên địa bàn huyện; đồng thời, tuyển chọn và đưa các nghệ nhân tham gia Liên hoan “Đờn ca – Tài tử cải lương” tỉnh Đồng Nai (trong đó:  năm 2018, huyện Cẩm Mỹ đạt: 01 giải A cá nhân và giải B toàn đoàn; năm 2020, huyện Cẩm Mỹ đạt 01 giải Nhất thể điệu Bắc, 01 giải Nhất thể điệu Vọng cổ - Cải lương, 01 giải Ba thể điệu Hạ; 01 giải Ba thể điệu Oán và giải Nhì toàn đoàn; tổ chức hội thi sáng tác lời mới nghệ thuật ĐCTT về huyện Cẩm Mỹ năm 2024 với thể điệu 20 bản tổ và vọng cổ đạt 69 tác phẩm dự thi…). Đối với từng CLB thì hàng quý đều tổ chức sinh hoạt, giao lưu giữa các hội viên trong CLB và giao lưu với các CLB bạn. Qua đó, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá, nghệ thuật truyền thống đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

- Thực hiện tốt các chế độ, chính sách hỗ trợ nghệ nhân, hoạt động CLB đờn ca tài tử:  Ngành Văn hóa đã xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức rà soát, kiểm tra hoạt động các CLB Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn huyện;  trên cơ sở kiểm tra, đánh giá hoạt động các CLB Đờn ca tài tử Nam bộ; UBND huyện xuất chi kinh phí hỗ trợ hoạt động cho 02 CLB Đờn ca tài tử Nam bộ xã Xuân Quế, Xuân Mỹ với tổng số tiền 24 triệu đồng; trong đó mỗi câu lạc bộ đờn ca tài tử được cấp kinh phí một lần từ nguồn ngân sách huyện hỗ trợ chi trả kinh phí về hoạt động thường xuyên và chế độ trách nhiệm hàng tháng là 200.000đ. Bên cạnh đó, ngoài nguồn kinh phí từ Đề án được phê duyệt, các đơn vị, địa phương còn sử dụng nguồn ngân sách tự chủ và nguồn kinh phí từ việc xã hội hóa. Trong đó, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện bố trí nguồn kinh phí từ nguồn ngân sách được phân cấp hàng năm triển khai tổ chức giao lưu các CLB Đờn ca tài tử cấp huyện hàng năm và tham dự các hội thi, liên hoan cấp tỉnh, trung bình hàng năm bố trí 40 – 45 năm triệu cho hoạt động đờn ca tài tử cấp huyện và tham gia giải tỉnh; UBND các xã, thị trấn hỗ trợ trung bình hàng năm từ 03 đến 05 triệu cho các CLB tham gia hoạt động giao lưu CLB tài tử.

* Tiếp tục tăng cường các hoạt động gìn giữ và phát huy giá trị của nghệ thuật ĐCTT:

Những năm qua, ngành Văn hóa luôn nỗ lực gìn giữ và phát huy giá trị của ĐCTT trên địa bàn huyện. Song thực tiễn đã chứng minh, xã hội hiện đại đã và đang có nhiều loại hình giải trí hiện đại, đa dạng, nhiều màu sắc thu hút công chúng, do đó ĐCTT đang đứng trước nhiều tác động dù loại hình này đang được bảo tồn, giữ gìn.  Để tiếp tục lưu giữ, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể - ĐCTT, ngành Văn hóa, cơ quan, đơn vị liên quan cần quan tâm triển khai các giải pháp như: Tiếp tục triển khai  Kế hoạch  thực hiện “Đề án về bảo tồn và phát huy giá trị Văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ trên địa bàn huyện Cẩm Mỹ trong giai đoạn hiện nay, tầm nhìn đến năm 2030”. Trong đó, chú trọng củng cố, nâng cao chất lượng và số lượng các Câu lạc bộ, nghệ nhân Đờn ca tài tử. Đẩy mạnh các mặt: Truyền dạy, thực hành Đờn ca tài tử. Xây dựng môi trường tốt cho hoạt động Đờn ca tài tử thông qua các hình thức liên hoan, hội thi hội diễn. Huy động các nguồn lực xã hội bên cạnh nguồn lực đầu tư của nhà nước để nâng cao chất lượng phong trào. Chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục, quảng bá Đờn ca tài tử nhằm nâng cao năng lực, nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, nhân dân trong việc tham gia bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử trên địa bàn huyện; tiếp tục hỗ trợ cho các CLB đờn ca tài tử kinh phí hoạt động theo định mức quy định tại Quyết định số 262/QĐ-UBND ngày 20/02/2017 của UBND tỉnh Đồng Nai; quan tâm hỗ trợ một số nhạc cụ, âm thanh để CLB có điều kiện để tập luyện cũng như động viên, khích lệ cho các Câu lạc bộ duy trì và phát triển Nghệ thuật Đờn ca tài tử; đồng thời triển khai các lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên môn để bảo tồn, phát huy Đờn ca tài tử… Với những giải pháp trên, cộng với sự nỗ lực, quyết tâm cao của các cấp ngành liên quan; tin tưởng rằng trong thời gian tới phong trào Đờn ca tài tử tại địa phương sẽ ngày càng được gìn giữ và phát huy, phát triển, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng địa phương phát triển, văn minh./.